Niepożądane reakcje organizmu dziecka na pokarm
Każdy z nas na co dzień obserwuje korzyści płynące z procesu odżywiania. Nie zapominajmy jednak o tym, że pokarm może wyrządzić także krzywdę naszemu zdrowiu. Przeważanie występuje ona u ludzi cierpiących na alergię.
Jeżeli po spożyciu danego pokarmu wystąpią nietypowe dolegliwości takie jak zmiany skórne, reakcje jelitowo – żołądkowe, duszności itd.) wówczas mamy do czynienia z niepożądaną reakcją organizmu na pokarm, którą należy rozumieć jako nieprawidłową, powtarzalną i odtwarzalną reakcję organizmu danej osoby. Wyróżniamy dwa typy niepożądanych reakcji pokarmowych:
- Nietolerancję pokarmową – podczas gdy dolegliwości organizmu powstają w wyniku mechanizmów innych niż alergiczne; bez udziału układu odpornościowego
- Alergię pokarmową – jeśli dolegliwości powstają w wyniku odpowiedzi układu odpornościowego organizmu na spożyty pokarm; jest to niepożądana, nietoksyczna reakcja organizmu na pokarm, w której bierze udział układ odpornościowy.
W alergii dużą rolę odgrywa system odpornościowy (immunologiczny). Substancje wnikające do organizmu z zewnątrz (antygeny) powodują, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które łączą się z tą substancją i tworzą kompleksy antygen-przeciwciało. W ten sposób substancja obca po wtargnięciu do organizmu zostaje zneutralizowana. Proces ten przebiega u wszystkich ludzi i z reguły nie wywołuje objawów chorobowych. Jeśli jednak organizm wytworzy nadmierną ilość przeciwciał, dochodzi do reakcji zapalnych objawiających się alergią.
Alergie pokarmowe najczęściej występują u niemowląt oraz małych dzieci – 85% pacjentów z rozpoznaną alergią pokarmową stanowią dzieci do 3 roku życia. Częstotliwość występowania alergii w tym wieku jest spowodowana niedojrzałością układu pokarmowego.
Dzieci powyżej 3-4 roku życia nabywają tolerancję na alergeny. Wynika to z faktu dojrzewania układu odpornościowego i czynności przewodu pokarmowego. Na działanie alergenów narażone są zwłaszcza wcześniaki oraz dzieci dziedzicznie obciążone alergią.
Najczęstsze alergeny w żywności:
Alergeny mogą pochodzić zarówno z pokarmów roślinnych jak i zwierzęcych.
Alergeny pochodzące z produktów zwierzęcych:
Mleko krowie
Wywołuje ono najbardziej powszechną formę alergii pokarmowej. Na szczęście u większości dzieci takie reakcje alergiczne zanikają wraz z wiekiem. Powszechnymi objawami tego typu alergii są wymioty i biegunki, a u 30-50% można zaobserwować także wysypki.
Białka mleka krowiego są podobne do tych, które występują w mleku owczym i kozim i mogą one wywoływać ten sam rodzaj alergii. U dzieci uczulonych na białka mleka wskutek reakcji krzyżowych może także dojść do ostrych postaci alergii po spożyciu np. mięsa.
Jaja
Kolejnym silnym alergenem pochodzenia zwierzęcego są jaja. Alergie na białka mleka kurzego są częściej obserwowane u dzieci niż u dorosłych. Podobnie jak pomiędzy różnymi gatunkami mleka tak i pomiędzy różnymi gatunkami ptaków mogą występować reakcje krzyżowe.
Ryby i skorupiaki
Alergie na skorupiaki nie są powszechne wśród dzieci raczej występują one u ludzi dorosłych.
Ten rodzaj żywności wywołuje znacznie cięższe objawy alergii niż inne pokarmy. Alergie na owoce morza występują znacznie częściej w krajach, w których obserwuje się duże spożycie ryb i skorupiaków. Gotowanie nie niszczy alergenów ryb i skorupiaków.
MięsoSpośród mięs największe właściwości alergizujące ma wieprzowina, wołowina i cielęcina. Najmniej alergizujące jest mięso królika, mięso z indyka, jagnięcina. Jeśli dziecko jest uczulone na sierść to może być również uczulone na mięso królika.
Alergeny pochodzące z produktów roślinnych:
Rośliny strączkowe
Produktem najbardziej uczulającym jest soja.
Orzechy
Grupa ta obejmuje orzechy drzew, do których należą: orzechy laskowe, brazylijskie, włoskie, ziemne (arachidowe), pekan i inne. Orzechy ziemne to jedne z najbardziej alergizujących surowców. Uczulenie na orzechy ziemne może być równie silne po spożyciu zarówno dużych jak i małych ich ilości. Zjedzenie ich może wywołać silne objawy (nawet śmiertelne). Nawet śladowe ilości orzechów w oleju lub przenoszone na naczyniach np. talerzach mogą wywołać reakcję alergiczną.
Dzieci uczulone na orzechy pozostają wrażliwe na nie przez całe życie.
Alergie na orzechy laskowe oraz na migdały występuje zwykle u osób uczulonych na owoce i są powiązane.
ZbożaNajwiększe znaczenie alergizujące ma mąka pszenna (białka gliadyna i glutenina będące składnikiem glutenu). Żyto, jęczmień i owies mają również działanie alergenne. W najmniejszym stopniu spotykane są alergie na ryż i kukurydzę.
Oprócz wymienionych wyżej składników alergenami są też kakao, czekolada, musztarda, kurczaki, selery, pomidory, truskawki, czereśnie, poziomki i owoce cytrusowe.
