Tłuszcze

Tłuszcze

Tłuszcze to związki pokarmowe, które odgrywają bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. Są składnikami błon komórkowych oraz hormonów a także są najbardziej skoncentrowanym źródłem energii.

Tłuszcze zwane inaczej lipidami należą do dużej grupy naturalnych związków organicznych, nierozpuszczalnych w wodzie, natomiast rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach organicznych takich jak eter etylowy, eter naftowy, chloroform, benzen, aceton itd.

  • Do lipidów zalicza się też pochodne lipidów naturalnych i pokrewne im związki, które zachowują cechy lipidów. Lipidy występują we wszystkich żywych organizmach.
W roślinach są one obecne przede wszystkim w nasionach i w miąższu owoców, a w organizmach zwierząt w różnych narządach lub jako wyodrębniona tkanka tłuszczowa.

Funkcje tłuszczu w organizmie

  • Tłuszcze są to najbardziej skoncentrowanym źródłem energii, z 1 g tłuszczów wyzwalają się 9 kcal
  • są wygodnym i głównym źródłem materiału zapasowego (umożliwiają robienie przerw między posiłkami, podczas pracy, umożliwiają funkcjonowanie organizmu poza strefą neutralności cieplnej - utrzymywanie temperatury ciała)
  • nagromadzony w tkance tłuszcz chroni przed nadmiernym wydzieleniem ciepła, pozwala na adoptowanie się w niskiej temperaturze, wewnątrz organizmu utrzymuje narządy w stałym położeniu, zapobiega ich przemieszczaniu się
  • odłożone w organizmie lipidy są magazynem wody, 30-50% tkanki tłuszczowej stanowi woda, spalenie 100 g tkanki tłuszczowej wyzwala 107 g wody
  • mieszane tłuszcze pożywienia są źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K i Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych tzw. NNKT
  • tłuszcze w pożywieniu oszczędzają gospodarkę białkami i witaminami z grupy B
  • mają dużą wartość sytną - hamują wydzielanie soku żołądkowego, podnoszą smak potraw
  • pełnią funkcję budulcową, są składnikiem błon komórkowych oraz stanowią ważny element wchodzący w skład wielu hormonów, cholesterolu oraz ważnych substancji wewnątrzkomórkowych.

Zapotrzebowanie na tłuszcz

  • Tłuszcze powinny dostarczać 25-30% wartości energetycznej dziennej racji pokarmowej dorosłego człowieka. Powinny to być tłuszcze nienasycone, nie utwardzane chemicznie, pozbawione izomerów trans.

Ze względu na budowę chemiczną lipidy można podzielić na:

  • Lipidy proste - estry kwasów tłuszczowych i alkoholi.
    • Lipidy właściwe
    • Woski
  • Lipidy złożone - związki zawierające oprócz kwasów tłuszczowych i alkoholi także inne składniki.
    • Fosfolipidy
    • Glikolipidy
  • Inne lipidy złożone
  • Lipidy pochodne - pochodne lipidów prostych i złożonych, powstałych przede wszystkim w wyniku ich hydrolizy, zachowując ogólne właściwości lipidów.
    • Kwasy tłuszczowe
    • Alkohole
    • Węglowodory

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe

  • Tłuszcze zbudowane są z kwasów tłuszczowych, których budowa chemiczna determinuje podział tych związków na kwasy tłuszczowe nasycone, jednonienasycone (monoenowe) i wielonienasycone (polienowe).
  • NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) omega-3, -6 i -9 stanowią jeden ze składników budulcowych komórek, od których to zależy prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zwłaszcza serce i naczynia krwionośne są chronione dzięki kwasom.
  • biorą udział w metabolizmie cholesterolu (zwłaszcza kwas arachidonowy) i jego transporcie (przeszło połowa estrów cholesterolu występuje w postaci połączeń z kwasem linolowym, co ułatwia ich rozprowadzenie w organizmie, obniżają poziom cholesterolu we krwi),
  • hamują agregację płytek krwi, powodują rozszerzanie naczyń krwionośnych, w tym i wieńcowych, działają antyarytmicznie,
  • są prekursorami do biosyntezy prostaglandyn i prostacyklin,
  • biorą udział w transporcie wody i elektrolitów przez błony biologiczne,
  • regulują wydalanie jonów sodu z organizmu.

Niedobory NNKT mogą powodować:

  • zahamowanie wzrostu i spadek przyrostu masy,
  • zmiany skórne i wypadanie włosów,
  • zwiększona wrażliwość na zmiany alergiczne i zakażenia bakteryjne,
  • spadek napięcia mięśnia sercowego (mniejsza siła skurczu, gorsze krążenie, obrzęki).

Gdzie w żywności powinniśmy szukać niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych?

OMEGA-6

  • oleje roślinne: słonecznikowy, sojowy, z pestek winogron, krokoszowy
  • pestki dyni
  • pestki słonecznika
  • orzechy pistacjowe

OMEGA-9

  • orzechy: pistacjowe, makadamia, laskowe, nerkowce
  • oliwa z pierwszego tłoczenia
  • oliwki
  • migdały
  • awokado

Ostatnio dodane artykuły:
Komentarze: