Cukrzyca - objawy, przyczyny powstawania, leczenie i dieta
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, charakteryzująca się hiperglikemią - (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Choroba ta jest uwarunkowana genetycznie lub środowiskowo.
Cukrzyca występuje wówczas, gdy:
- Glikemia przygodna (>200 mg/dl)
- lub 2-krotnie wykonana na czczo (>126 mg/dl)
- lub glikemia w 2 godzinie po obciążeniu glukozą > 200 mg/dl
Cukrzyca typu 1 /Cukrzyca insulinozależna / Cukrzyca młodzieńcza
Spowodowana jest zniszczeniem komórek beta wysp trzustkowych i występuje w niej skłonność do powstawania kwasicy ketonowej. Zniszczenie komórek beta wysp trzustkowych może być wywołane czynnikami autoimmunologicznymi lub nieznanym. Może wystąpić w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Osoby z tym rodzajem cukrzycy są zwykle szczupłe.
Cukrzyca typu 2/ cukrzyca insulinoniezależna / Cukrzyca dorosłych
Postać występująca zawsze z zaburzeniami w wydzielaniu insuliny, niemal zawsze z występującą opornością na działanie insuliny (insulinooporność). Podawanie insuliny w typie 2 cukrzycy nie jest niezbędne do przeżycia na początku trwania choroby lub przez cały okres jej trwania. Zwykle osoby z tym rodzajem cukrzycy są otyłe – co zwiększa oporność na działanie insuliny.
Czynniki odpowiedzialne za powstawanie choroby
- Otyłość brzuszna
- Mała aktywność fizyczna
- Ryzyko wystąpienia choroby jest większe wraz z wiekiem
- Nadciśnienie tętnicze
- Zaburzenia lipidowe
- Zbyt wysoki poziom cholesterolu LDL
- Utrzymujący się wysoki poziom trójglicerydów we krwi
Objawy cukrzycy
- Wzmożone pragnienie
- Ubytek masy ciała
- Osłabienie
- Zaburzenia widzenia
- Obecność glukozy w moczu
- Podwyższone stężenie glukozy we krwi
- Zwiększone oddawanie moczu
- Zwiększone łaknienie
- Świąd skóry, zmiany skórne
- Dodatkowe choroby: świąd skóry, krocza, grzybica
Kto jest najbardziej narażony na cukrzycę?
- Osoby z utrzymującym się wyższym od normy poziomem glukozy we krwi
- Kobiety, które urodziły dzieci o masie powyżej 4,5 kg lub które przebywały wcześniej cukrzycę ciężarnych
- Osoby w średnim wieku z rodzin, w których cukrzycę wcześniej zdiagnozowano cukrzycę
- Osoby otyłe
- Osoby otyłe z nadciśnieniem tętniczym oraz zaburzeniami lipidowymi
- Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia lipidowe
Wartości prawidłowe stężenia glukozy we krwi dla zdrowych osób dorosłych
- Na czczo – około 8 – 14 godzin od ostatniego posiłku – 60 – 99 mg/dl
- 1 godzinę po spożyciu posiłku <140 mg/d; 2 godziny po posiłku – (70 – 135 mg/dl)
- Glikemia przygodna – oznaczana w próbce pobranej o dowolnej porze dnia < 200 mg/dl
- Wartości wyższe lub niższe niż powyżej wskazują na niedocukrzenie - hipoglikemię lub cukrzycę – hiperglikemię.
Błędy żywieniowe prowadzące do cukrzycy
- Zbyt energetyczne posiłki
- Spożywanie zbyt dużych ilości cukrów prostych oraz dwucukrów takich jak słodycze, ciastka, cukierki a nawet owoce zawierające fruktozę
- Zbyt duża ilość tłuszczów szczególnie nasyconych w diecie kosztem węglowodanów złożonych
Rozpoznanie choroby
- Test na obecność glukozy w moczu
- Badania kliniczne osób, u których podejrzewa się cukrzycę
- Test obciążenia glukozą – OGTT
- Badania moczu oraz krwi na obecność ciał ketonowych
- Oznaczanie poziomu glukozy we krwi na czczo i po posiłkach
JAK POWINNA WYGLĄDAC DIETA W CUKRZYCY?
Cele diety u osób chorych na cukrzycę
- Normalizacja masy ciała
- Unikanie hiperglikemii
- Ograniczenie podaży węglowodanów szybko się wchłaniających
- Zwiększenie ilości wolno się wchłaniających węglowodanów
- Podaż białka racjonalna – 12-20%
- Optymalizacja spożytych pokarmów – pożyteczna przy odchudzaniu
Dieta w cukrzycy
- Eliminacja lub prawie całkowite wyeliminowanie cukrów prostych oraz dwucukrów a także przetworów zawierających dużą ilość cukru
- Leczenie otyłości – poprawa diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej
- Ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych
- Zwiększenie spożycia chudych mięs oraz chudego mleka
- Zwiększenie udziału w diecie olejów roślinnych – oleju sojowego oraz słonecznikowego
- Nie stosować „diety cud”!!!
- Spożywać niezbyt obfite, lecz częste posiłki (najlepiej 5-7)
