Co zawierają przyprawy
Już we wczesnej epoce kamiennej ludzie oprócz mięsa jadali owoce leśne, bulwy i korzenie niektórych roślin. Znaleziska archeologiczne z młodszej epoki kamiennej dowodzą, że znano wówczas arcydzięgiel, kminek, mak i pasternak, co oznacza, że ówczesny człowiek urozmaicał smak swoich posiłków. Przyprawy to składniki dodawane w niewielkich ilościach do potraw dla polepszenia smaku, zapachu lub barwy. W większości są to produkty pochodzenia roślinnego – rośliny przyprawowe, zawierające substancje czynne, w tym silnie aromatyczne i smakowe oraz składniki mineralne i witaminy. Dzielą się na ziołowe i warzywne.
Rośliny przyprawowe zawierają znaczna ilość witamin i mikroelementów, a także substancje: aromatyczne (głównie olejki eteryczne), o właściwościach pobudzających centralny układ nerwowy (alkaloidy, glikozydy, kwasy organiczne, barwniki) i inne, korzystnie działające na organizm człowieka. Poznajmy najważniejsze z nich:
Alkaloidy:
Są to substancje nierozpuszczalne w wodzie, pobudzają centralny układ nerwowy. Kapsaicyna zawarta w chili to alkaloid działający podobnie jak witamina A, C czy E. unieszkodliwia komórki wywołujące choroby serca, a także uniemożliwia substancjom toksycznym mutację komórek powodujących raka.
Barwniki
- Flawonoidy – związki barwne, które występują we wszystkich niemal roślinach. Ich główne grupy to: flawony i antocyjany. Flawony są barwnikami żółtymi. Mają działanie moczopędne i biorą udział w magazynowaniu witaminy C. antocyjany to barwniki roślinne o kolorze czerwonym, niebieskim lub fioletowym. Najczęściej występują w owocach, kwiatach, korzeniach i bulwach. Są związkami o niezwykle niskiej toksyczności. Mają właściwości lecznicze: obniżają kruchość naczyń włosowatych i pozytywnie wpływają na wzrok.
- Karotenoidy – pozytywnie wpływają na wzrok. Należy do nich beta-karoten – organiczny barwnik roślinny występujący między innymi w papryce. Karotenoidy nadają roślinom żółtą, pomarańczową i czerwoną barwę. Karoten należy do grupy związków o właściwościach przeciw utleniających, tzw. Antyoksydantów, niezbędnych do regeneracji i budowy tkanek skóry, zapobiegających jej uszkodzeniom i przedwczesnemu starzeniu się.
- Kurkumina – naturalny barwnik roślinny, czerwony lub pomarańczowy. Występuje w szafranie indyjskim – roślinie rosnącej na Wschodzie, używanej jako składnik przypraw curry ( pięknie barwi gotowany ryż na żółto). Kurkumina jest stosowana m.in. w przyprawach , koncentratach, musztardzie. Zawarte w niej substancje mają silne działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne.
Garbniki
Występują w wielu przyprawach np. w tymianku, rozmarynie, szałwii, goździkach, mięcie pieprzowej, lawendzie, melisie i oregano. Odznaczają się działaniem bakteriobójczym i przeciwzapalnym na organizm człowieka. Opóźniają procesy rozkładu białka oraz korzystnie wpływają na budowę pożytecznej flory bakteryjnej jelit. Przeciwdziałają także wytwarzaniu się nieprzyjemnego zapachu w jelitach.
GoryczeDziałają wzmacniająco w osłabieniach, pobudzają apetyt, trawienie, podwyższają kwasowość soku żołądkowego. Glikozydy działają łagodząco na górne drogi oddechowe oraz regulują pracę serca. Glikozydy występują w znacznych ilościach w cebuli, chrzanie i gorczycy.
Kwasy organiczne
Kwasy występujące w roślinach to kwas cytrynowy, szczawiowy oraz winny. Działają antyseptycznie, korzystnie wpływają na proces trawienia, regulują przemianę materii. Występują prawie we wszystkich częściach roślin, szczególnie w owocach.
Olejki eteryczne
Są to mieszaniny różnych związków chemicznych występujących we wszystkich częściach rośliny. Substancje te sprawiają, że przyprawy mają szlachetny aromat. Pobudzają trawienie, mają działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne.
