Białka
Białka są to zasadnicze elementy budowy wszystkich tkanek ustroju człowieka oraz wielu związków takich jak: enzymy, hormony, przeciwciała. Białka regulują procesy przemiany materii i wiele funkcji ustroju, zapewniając prawidłowy stan i funkcjonowanie naszego organizmu. Odpowiednie ilości białek decydują o normalnym wzroście i rozwoju człowieka, regeneracji wydalanych lub uszkodzonych tkanek.
Białka są to związki wielkocząsteczkowe zbudowane z aminokwasów. Istnieje około 20 aminokwasów, a 8 z nich, zwanych niezbędnymi lub egzogennymi, zawartych jest w białku pochodzenia zwierzęcego, które przyjmujemy wraz z pokarmem. Tylko niektóre produkty żywnościowe pochodzenia roślinnego zawierają 8 niezbędnych aminokwasów. dlatego też istotna jest różnorodność spożywanych pokarmów.
Funkcje białek
- są niezbędnym materiałem do budowy nowych i odbudowy zużytych tkanek. Zajmują pierwsze miejsce wśród stałych składników ciała - stanowią 75% suchej masy tkanek miękkich ciała,
- białka nie wykorzystane do anabolicznych są źródłem energii, przy spalaniu 1 g białka powstają 4 kcal energii.
- są podstawowym składnikiem płynów ustrojowych: krwi, płynu śródtkankowego, mleka,
- organizm tworzy z nich białkowe części enzymów trawiennych i tkankowych. Niedobory białkowe w diecie po kilku dniach odbijają się w ilościach i aktywności enzymów,
- białka są materiałem do biosyntezy hormonów białkowych,
- są materiałem do biosyntezy ciał odpornościowych,
- biorą udział w odtruwaniu organizmu.
Zapotrzebowanie człowieka na białko
- Białka powinny dostarczać 10-14% wartości energetycznej dziennej racji pokarmowej dorosłego człowieka.
- Najlepiej jest spożywać białka pełnowartościowe – zawierające 8 niezbędnych aminokwasów.
Co to są białka pełnowartościowe?
- Białko pełnowartościowe zawiera wszystkie niezbędne 8 aminokwasów w odpowiedniej proporcji. Takie białka są powoli absorbowane przez organizm i efektywnie wykorzystywane
- Białka pełnowartościowe to białka zwierzęce, które odznaczają się większą wartością biologiczną niż białka roślinne
- Za najbardziej optymalne pod względem składu aminokwasowego uważane jest białko jaja kurzego. Brak choćby jednego aminokwasu egzogennego determinuje nie możność wchłonięcia białka
- Aby posiłki były pełnowartościowe należy w diecie spożywać zarówno produkty zawierające produkty roślinne jak i zwierzęce
Aminokwasy egzogenne (niezbędne)
Białka egzogenne to takie, które należy dostarczać wraz z codzienną dietą, są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Należą do nich takie aminokwasy jak:
- walina
- leucyna
- izoleucyna
- treonina
- metionina + cysteina
- fenyloalanina + tyrozyna
- tryptofan
- lizyna
